روغن موتور یکی از ملزومات مهم برای موتور خودرو است. بنابراین انتخاب روغن موتور مناسب و باکیفیت اهمیت بسیار زیادی دارد. اگر روغن موتوری که انتخاب می‌کنید برای موتور مناسب نباشد یا کیفیت پایینی داشته باشد، آسیب‌های جدی به موتور خودرو وارد می‌کند که هزینه‌های زیادی روی دست‌تان می‌گذارد. در این مطلب هر آنچه را که برای انتخاب بهترین روغن موتور باید بدانید بررسی کرده‌ایم.
روغن موتور چیست؟
به‌طور خلاصه، روغن موتور به اجزای فلزی و متحرک موتور خودرو کمک می‌کند تا عملکردی بهینه داشته باشند و اصطکاک بین آنها را کاهش می‌دهد. به این ترتیب موتور خودرو از ساییدگی و آسیب‌های ناشی از گرما و اصطکاک محفوظ می‌ماند. اما کدام روغن موتور از همه بهتر است؟
عوامل تأثیرگذار بر انتخاب بهترین روغن موتور
برای انتخاب بهترین روغن موتور باید چند عامل مهم را در نظر بگیرید:
۱. استانداردهای روغن موتور را بررسی کنید
استانداردهای درج‌شده روی بطری روغن موتور را بررسی کنید. روغن موتورهای باکیفیت از استانداردهای API و یا رتبه‌بندی ACEA استفاده می‌کنند. این استانداردها باید روی بطری درج شده باشند.
- استاندارد API
این استاندارد مخفف انجمن نفت آمریکا (American Petroleum Institute) است و برای موتورهای بنزینی از حرف S و در کنار آن از حروف الفبا از A تا N استفاده می‌کند.
برای موتورهای دیزلی باید حرف C و در کنار آن از حروف A تا J استفاده شده باشد.
هرچه حروف الفبا بالاتر باشد، کیفیت روغن موتور هم بالاتر خواهد بود. برای مثال روغن با استاندارد SN بالاترین کیفیت روغن موتور را دارد و از SA بهتر است. بااین‌حال هریک از این حروف برای موتورهای ساخته‌شده در سال‌های خاصی مناسب هستند.
برای خودروهای بنزینی تا ۲۰۱۰ بهترین روغن موتور SM و از ۲۰۱۱ به بعد SN بهتر است.
- استاندارد ACEA
این استاندارد مخفف انجمن خودروسازان اروپا (European Automobile Manufacturers Association) است و قوانینی را برای درجه کیفیت روغن موتور در نظر می‌گیرد. اگر روغن موتور دارای این استاندارد باشد باید روی بطری نماد ACEA و در کنار آن حروف انگلیسی A تا E و اعداد ۱ تا ۸ را ببینید. حرف A برای خودروهای بنزینی، B برای خودروهای دیزلی سبک، C برای خودروهای بنزینی و دیزلی سازگار با مبدل کاتالیست و E برای خودروهای دیزلی سنگین است. بر اساس نوع خودرویی که دارید، از استانداردهای مخصوص خودروی خودتان برای روغن موتور استفاده کنید.
۲. ویسکوزیته روغن موتور را درنظر بگیرید
عامل مهم دیگر، انتخاب انواع روغن موتور با توجه به شرایط آب و هوایی محل زندگی شماست. این موضوع به نوع ویسکوزیته روغن موتور برمی‌گردد. ویسکوزیته یا گرانروی به میزان رقیق‌بودن یا غلیظ بودن روغن موتور گفته می‌شود. معمولا روغن موتور در هوای سرد سفت می‌شود و به‌همین‌دلیل در صبح‌های زمستانی به سختی می‌توانید موتور خودرو را روشن کنید. بنابراین باید روغن موتور را طوری انتخاب کنید که درجه ویسکوزیته آن طوری باشد که در روزهای سرد زمستان سفت نشود و بتواند موتور خودرو را روشن کند.
درجه ویسکوزیته با توجه به استاندارد SAE تعیین می‌شود. بر این اساس دو نوع روغن موتور داریم که یکی سینگل گرید است و دیگری مولتی گرید.
- سینگل گرید
روغن موتور سینگل گرید برای یک نوع آب‌وهوا (سرد یا گرم) آزمایش شده است. اگر این روغن موتور را بخرید باید در فصول گرم از یک نوع روغن و در فصول سرد از نوع روغن دیگری استفاده کنید. روی بطری روغن موتور سینگل گرید فقط یک عدد می‌بینید که در کنار SAE نوشته شده است و از ۰ تا ۲۵ مناسب فصول سرد است. از سوی دیگر اعداد ۳۰ تا ۶۰ برای فصول گرم مناسب هستند.
- مولتی گرید
اما امروزه با وجود روغن‌های مولتی گرید که برای چهارفصل مناسب هستند، معمولا کسی سراغ روغن‌های سینگل گرید نمی‌رود. مشخصه روغن موتورهای مولتی گرید این است که در آنها از دو عدد و حرف W (حرف اول کلمه زمستان به انگلیسی) استفاده شده است. برای مثال می‌توان روغن موتورهای 0W-5، 0W-10، ۵W-30، ۵W-40، ۱۰W—۳۰، ۱۰W-40 و ۲۰W-50 را نام برد که در میان آنها استفاده از ۱۰W-40 رایج‌تر است.
عدد اول: هرچه عدد کنار W کوچک‌تر باشد، عملکرد روغن در استارت اول یا در هوای سرد بهتر است. بنابراین اگر در شهرهای سردسیر مانند شهرکرد زندگی می‌کنید، عدد ۵ برایتان بهتر از ۱۰ است. برعکس اگر در شهرهای گرمسیر مانند اهواز زندگی می‌کنید این عدد می‌تواند بالاتر باشد. برای مثال از بین دو ویسکوزیته ۱۰W-40 و ۲۰W-50 اولی برای هوای سرد و دومی برای هوای گرم بهتر است.
عدد دوم: عدد دوم تضمین می‌کند که روغن موتور در دمای ۱۰۰ سانتی‌گراد موتور، از این عدد نوشته‌شده رقیق‌تر نخواهد شد. به‌طورکلی دو عدد روغن موتور بهتر است فاصله زیادی نداشته باشند. زیرا نشان می‌دهد که در آن مواد پلیمری و افزودنی‌های بیشتری به کار رفته است.
نکته: حتما به نوع روغن موتور توصیه‌شده در کتابچه راهنمای روغن موتور خودرویتان دقت داشته باشید.
۳. نوع روغن موتور را انتخاب کنید
عامل بعدی که باید در نظر بگیرید این است که روغن موتور را از چه نوعی انتخاب کنید. روغن موتور از نظر شیوه تولید به سه دسته تمام سنتتیک، نیمه سنتتیک و معمولی یا مینرال تقسیم می‌شود.
- روغن موتور تمام سنتتیک
روغن موتور سنتتیک (Full synthetic) را با مواد شیمیایی در آزمایشگاه تولید می‌کنند. این روغن موتور بهترین کیفیت را دارد و عملکرد موتور خودرو را بهبود می‌بخشد. دیرتر کارایی خود را از دست می‌دهد و بنابراین مجبور نمی‌شوید خیلی زود آن را عوض کنید. شاید کمی گران‌تر باشد اما در درازمدت به‌صرفه خواهد بود.
مزایا
- به‌صرفه است؛
- عملکرد و توان موتور را بهبود می‌بخشد؛
- از موتور در برابر ساییدگی و رسوبات محافظت می‌کند؛
- به روشن شدن ماشین در هوای سرد کمک می‌کند.
معایب
- گران‌تر از سایر روغن‌هاست؛
- ممکن است برای همه وسایل نقلیه مناسب نباشد و باعث لغزندگی بیش از حد اجزای موتور آنها شود.
- روغن موتور نیمه سنتتیک
این روغن موتور ترکیبی از روغن موتور معمولی و روغن سنتتیک است. بسیار بهتر از روغن موتور مینرال (معدنی) است، اما به پای روغن موتور تمام سنتتیک نمی‌رسد.
مزایا
- از اجزای متحرک موتور به‌خوبی محافظت می‌کند؛
- ازنظر قیمتی به‌اندازه روغن تمام سنتتیک گران نیست؛
- سه‌برابر بهتر از روغن معمولی است.
معایب
- همه مزایای روغن تمام سنتتیک را ارائه نمی‌دهد؛
- حداقل ۱۰ دقیقه پس از استارت باید صبر کنید تا موتور گرم شود.
عبارتی که برای روغن نیمه سنتتیک روی بطری می‌نویسند می‌تواند به دو صورت Semi synthetic یا synthetic blend باشد.
- روغن موتور معمولی
این روغن موتور از پایه نفت خام به دست می‌آید و برای تولید آن روغن‌های پایه مانند هیدروکربن‌ها، پلی اینترنال الفین و پلی آلفا الفین‌ها را ترکیب می‌کنند. ارزان‌ترین نوع روغن موتور است و محافظت از موتور را در حد ابتدایی انجام می‌دهد. اگر مدل خودرویتان ساده است یا صفر است و می‌خواهید آن را آب‌بندی کنید این روغن موتور مناسب خواهد بود.
مزایا
- ارزان است؛
- برای آب‌بندی خودروی صفر و خودروهای ساده مناسب است.
معایب
- محافظت آن از موتور در حد ابتدایی است؛
- زودبه‌زود باید آن را عوض کنید؛
- با اینکه ارزان است به صرفه نیست؛
- نمی‌تواند در سرمای شدید از موتور محافظت کند؛
- در دمای بالا کارایی‌اش را از دست می‌دهد.
۴. رتبه‌بندی دیزلی یا بنزینی روغن موتور را مشخص کنید
بسیاری از افراد سؤال می‌کنند که آیا می‌توان از روغن موتوری که رتبه‌بندی آن برای خودروهای دیزلی است برای خودروهای بنزینی استفاده کرد یا نه. این سؤال بسیار مهم است. اول اینکه، موتورهای دیزلی «نسبت تراکم» بالاتری در مقایسه با موتورهای بنزینی دارند و بنابراین بسیار داغ می‌شوند. به‌دلیل این نسبت تراکم و نیز ماهیت سوخت دیزل، فرآورده‌های جانبی ناشی از احتراق آنها بیشتر است. درنتیجه باید در فرمول آنها مواد پاک‌کننده بیشتری به‌کار رود.
دوم، روغن‌های موتور دیزلی حاوی ترکیبات ضدکف هستند که مخصوص این نوع موتورهاست. با توجه به اینکه درجه SAE روغن موتور دیزلی بالاتر بوده و حاوی مواد افزودنی بیشتری است که موتور بنزینی نیازی به آنها ندارد، معمولا نباید از آن برای موتور بنزینی استفاده کنید. اما ازآنجاکه روغن‌های جدید به‌شکلی ساخته می‌شوند که هم جوابگوی موتور دیزلی و هم موتور بنزینی باشند، اگر اصرار دارید می‌توانید از آن استفاده کنید. فقط فراموش نکنید نوعی از آن را انتخاب کنید که خصوصیات آن متناسب با همتای بنزینی آن باشد.
۵. تأییدیه‌ها را چک کنید
روی بطری باید تأییدیه OEM و کدها (برای مثال MB229.5, VW504.00, FORD 913A, BMW LL04) وجود داشته باشد. این کدها نشان‌دهنده آن است که روغن موتور از نظر استانداردهای مختلف تأیید شده هستند.
۶. انتخاب بهترین مارک روغن موتور به شما بستگی دارد
تنوع برند روغن موتور در بازار بسیار زیاد است. با این حال، این به خودتان بستگی دارد که از کدام یک از آنها استفاده کنید. از بهترین روغن موتور خارجی می‌توان به برندهای الف، کاسترول، پونته میلانو و نظایر آنها اشاره کرد و از انواع بهترین روغن موتور ایرانی بهران، پارس و نظایر آنها از کیفیت خوبی برخوردارند.
متأسفانه گفته می‌شود با توجه به شرایط فعلی کشور ما و نوع تحریم‌ها، بسیاری از روغن موتورهای خارجی که در بازار ایران هستند، اصل نیستند. یکی از این موارد روغن موتور توتال است که ظاهرا دیگر در ایران فعالیت ندارد اما همچنان در بازار آن را می‌بینیم. به این ترتیب تصمیم با خود شماست. چون روغن موتورهای ایرانی هم از کیفیت و استانداردهای لازم برخوردارند و دارند خوب کار می‌کنند.
۷. قیمت روغن موتور را بررسی کنید
قیمت روغن موتور در بازار بسیار متنوع است و می‌توانید با توجه به بودجه‌تان هر کدام را که به‌صرفه‌تر است خریداری کنید. به‌طورکلی قیمت روغن موتور به عوامل متعددی بستگی دارد. نوع روغن موتور، ویسکوزیته، کیفیت، حجم بطری و نوع برند بر قیمت روغن موتور تأثیرگذار هستند. روغن تمام سنتتیک از روغن موتور نیمه سنتتیک و آن هم به نوبه خود، گران‌تر از روغن موتور معمولی است. درباره ویسکوزیته، مولتی گریدها از سینگل گریدها گران‌تر هستند و در بین خود مولتی گریدها، هر چه عدد کنار حرف W پایین‌تر باشد قیمت هم بالاتر است. مثلا روغن موتور ۵W-30 از ۱۰W-40 گران‌تر است.
درباره برندها، به‌طورکلی برندهای خارجی گران‌تر از برندهای ایرانی هستند، البته اگر اصل آنها را پیدا کنید. تمام این عوامل را در نظر بگیرید و بهترین روغن موتور را انتخاب کنید.